Rurociąg śródziemnomorski Eastmed nowym szlakiem dla dostaw gazu do Europy?
#Eastmed #gazociąg #energetyka #gaz
Projekt bezpośredniego połączenia gazociągiem Europy z Bliskim Wschodem był rozważany od początku XXI w., kiedy Izrael rozpoczął produkcję gazu, ale ze względu na konkurencyjność cenową ze strony Rosji istniały wątpliwości co do opłacalności projektu (budowa miała kosztować ok. 7 mld euro). Przełom w planowaniu inwestycji przyniosły ostatnie wydarzenia: wzrost cen gazu i dążenie UE do odcięcia się od dostaw z Rosji.
Odwlekana inwestycja miała umożliwić sprowadzanie gazu ziemnego ze wschodniej części Morza Śródziemnego do Włoch na dystansie 1900 km. Pozwoliłoby to państwom takim jak Izrael, Liban, Egipt i Cypr na dostarczanie gazu ze swoich pół gazowych bezpośrednio do sieci europejskiej. Region Bałkanów i Europa Wschodnia miały być zaopatrywana przez Grecję, a Europa Północno-Zachodnia przez instalacje prowadzące przez Włochy. Głównym wykonawcą gazociągu ma być spółka IGI Poseidon, która należy do greckiego operatora Depa i włoskiej grupy energetycznej Edison. Gazociąg mają zasilać głównie złoża cypryjskie (2200 mld m3) i te z delty Nilu (6320 mld m3), które mogłyby zapewnić zaopatrzenie RFN w gaz przez kolejne 60 lat.
Pomimo problemów związanych z kosztami budowy gazociągu oraz jego relatywnie słabą przepustowością (miała osiągnąć 20 mld m3 rocznie; dla porównania przez Nord Stream 1 przepłynęło w 2021 r. prawie 60 mld m3), Komisja Europejska w 2013 r. umieściła Eastmed na liście projektów IPCEI. W 2020 r. przywódcy Grecji, Izraela i Cypru podpisali w Atenach międzyrządowe porozumienie o budowie gazociągu, ale dwa lata później projekt „utknął” w miejscu, ze względu na wycofanie politycznego poparcia ze strony USA. Budowę Eastmed próbowały też zablokować władze tureckie, promując alternatywne rozwiązanie zakładające transfer gazu przez Turcję.
Jednak mimo przeszkód politycznych, technicznych i ekonomicznych coraz więcej państw jest zainteresowanych partycypacją w projekcie. Zdaniem ekspertów „ze wszystkich możliwych opcji rurociąg Eastmed byłby najbardziej bezpośrednią drogą do eksportu gazu ze wschodniej części Morza Śródziemnego do Europy”.
Kluczowy wydaje się udział Włoch jako punktu końcowego gazociągu. Po początkowym poparciu rząd w Rzymie zdystansował się od projektu; zmiana stanowiska nastąpiła dopiero pod wpływem wojny w Ukrainie ‒ włoski parlament przyjął w kwietniu br. uchwałę o budowie gazociągu, jednak nie jest pewne, jakie będzie stanowisko wobec Eastmed nowego rządu premier Giorgii Meloni. Należy również dodać, że w czerwcu br. międzynarodowa firma certyfikująca DNV potwierdziła wykonalność projektu, a IGI Poseidon ma zakończyć niezbędne badania techniczne do końca roku. Kolejne decyzje inwestycyjne powinny umożliwić pierwszy przesył gazu w latach 2025-2027. (W. Ostant)
28 października 2022