Decyzja w sprawie restytucji tzw. Skarbu Welfów
#Brunszwik #KomisjaDoradcza #SkarbWelfów #restytucja #Roth
W dniu 3 marca 2025 r. urząd pełnomocnika rządu federalnego ds. kultury i mediów (BKM) poinformował, że minister Roth z zadowoleniem przyjęła decyzję fundacji Stiftung Preußischer Kulturbesitz (SPK) dotyczącą wyrażenia zgody na ponowne wszczęcie postępowania przed Komisją Doradczą (Beratende Kommission) w sprawie tzw. Skarbu Welfów (Welfenschatz), będącego częścią historycznego skarbca katedry w Brunszwiku (Dolna Saksonia).
Chodzi o restytucję artefaktów kulturowych obejmujących zbiór średniowiecznych dzieł sztuki złotniczej (m.in. cennych relikwiarzy), które zostały podarowane przez przedstawicieli dynastii Welfów świątyni w Brunszwiku, gdzie mieściła się ich siedziba. Zostały one później skonfiskowane w czasie prześladowań nazistowskich. Obecnie kolekcja znajduje się w Muzeum Sztuki i Rzemiosła (Kunstgewerbemuseum) w Berlinie, będącym pod pieczą fundacji SPK.
Minister Roth oświadczyła, że instytucje dotowane ze środków federalnych są zobowiązane do wyrażenia zgody na wszczęcie takiego postępowania. Poinformowała, że instytucje te prowadzą z zaangażowaniem badania nad proweniencją. Jako przykład ich intensywnych działań w tym zakresie podała, że sama tylko SPK dokonała już w minionych latach zwrotu ponad 350 obiektów sztuki oraz ponad 2000 książek spadkobiercom ofiar narodowych socjalistów. Przypomniała też, że SPK już w 2012 r. zgodziła się na przeprowadzenie postępowania dotyczącego zwrotu „Skarbu Welfów”. Dzisiaj ponownie udzieliła na to swej zgody, co oznacza, że Komisja Doradcza, zajmująca się sprawami restytucji dóbr kultury zarekwirowanych w wyniku prześladowań nazistowskich, znów będzie mogła działać aktywnie w tej sprawie. Roth przyjęła ten fakt z wielką aprobatą.
W opinii Roth historia prześladowań, zwłaszcza ludności żydowskiej w III Rzeszy, nakłada na Niemcy po dziś dzień szczególną odpowiedzialność, aby realizować proces restytucji dóbr kultury skonfiskowanych przez nazistów. Przypomniała, że Niemcy zgodziły się na to, podpisując Deklarację Waszyngtońską. To zobowiązanie wypełnią również teraz poprzez wydane dzisiaj orzeczenie w tej sprawie.
Roth jest przekonana, że decyzja o powołaniu Sądu Arbitrażowego (w miejsce dotychczasowej Komisji Doradczej), uzgodniona wspólnie z krajami związkowymi i czołowymi stowarzyszeniami komunalnymi, a także organizacjami żydowskimi (Jewish Claims Conferenz i Zentralrat der Juden in Deutschland), umożliwi dalszy postęp na tej drodze.
Warto wspomnieć, że w marcu 2014 r. Komisja Doradcza pod przewodnictwem prof. Jutty Limbach zaleciła, by nie rekomendować zwrotu obiektów sztuki określanych mianem „Skarbu Welfów” z Kunstgewerbemuseum, gdyż kolekcja ta jest unikatowym zbiorem artefaktów kulturowych o najwyższej randze narodowej. (M. Wagińska-Marzec)